تمشک و خواص داروئی آن

تمشک / تمش تون/تمش دونه

گياه تمشك تمشك با نام علمي Rubus fruticsos گياه تمشك گياهي بوته‌اي با ريشه‌ي دايمي و شاخه‌هاي چوبي دو ساله است. ساقه هاي تمشك نرم و به رنگ قرمز و داراي خارهاي دراز است. طول ساقه‌ها كه معمولا تيغ دار هستند و گاهي هم ممكن است همه‌ آنها را از دست بدهند، تا چندمتر مي‌رسد. برگ‌هاي آن تخم‌مرغي و داراي لبه‌هايي هستند كه به شكل خاصي كنگره كنگره شده‌ و به شكل دندانه هاي اره اي است. اين برگ‌ها در گروه‌هاي سه تايي يا هفت تايي از شاخه‌ها بيرون مي‌آيند. برگچه ها در هر دو سطح فوقاني و تحتاني داراي كرك هايي خشن هستند.

ميوه تمشك از گلهاي به رنگهاي سفيد، صورتي، به صورت خوشه در ماههاي تير و مرداد پديدار مي شوند. گلهاي تمشك از بهار تا تابستان دومين سال بصورت خوشه‌هايي در محور بالايي برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. گل‌ها به ميوه‌هاي آبدار و خوشمزه مخروطي شكل و قرمز رنگ آشناي همه كه شبيه توت جنگلي اما نرمتر هستند تبديل مي‌شوند .ميوه تمشك ميوه اي شبيه شاه توت و توت فرنگي است و به رنگ زرد يا سرخ مايل به سياه يافت مي شود. ميوه تمشك ترش مزه بوده و به صورت خام يا پخته، شربت، كمپوت و ... خورده مي شود. بوته تمشك در مناطق گرم و مرطوب، در جنگلها و صحراها مي رويد و گاهي آن را مي كارند. قسمتهاي مورد استفاده بوته تمشك عبارتند از: ميوه، برگ، تخم، دانه و گل.

همه‌ي انواع تمشك به عمل آمده، از گونه‌هاي وحشي اين گياه كه در جنگل‌ها و نقاط كوهستاني خودرو مي‌رويند،‌ گرفته شده‌اند.

زيستگاه طبيعي

تمشك گياه بومي اروپا و آسيا است. كشت آن در جاهاي ديگر نيز متداول شده است. تمشك طبيعي در جنگل‌ها، كناره‌ي جنگل‌ها و نيز در بوته‌زارها و خارزارها مي‌رويد. تمشك وحشي خاك مرطوب و حاصلخيز را ترجيح مي‌دهد و سرزمين‌هاي مرتفع تا ارتفاع دو هزار متري هم ديده شده است. انواع باغي تمشك از گونه‌هاي وحشي گياه گرفته شده‌اند. در ايران گياه تمشك در حاشيه شمال كشور در جنگل هاي مازندران و گيلان به حالت خودرو رويش دارد. و در جنگل هاي منطقه لفور و حواشي جاده هاي آن به وفور يافت مي شود. تمشك يكي از ميوه‌هاي دوست داشتني و نشاط‌‌بخش تابستاني مردم لفور است. مردم آن را يا بعنوان يك ميوه طبيعي مصرف ميكنند به طور سنتي مربا، هم از آن تهيه مي‌كنند.

خواص داروي تمشك

از حفاريهاي باستان‌شناسي معلوم شده است كه تمشك از گذشته‌ي بسيار دور و دوران ماقبل تاريخ بدليل فوايد و خواص بسيار آن چيده و خورده مي‌شده است. تمشك سرشار از آهن و ويتامين Cا ست. برگ درخت تمشك از لحاظ پزشكي داراي ارزش خاصي است و استفاده از آن براي آماده سازي مادراني كه منتظر تولد فرزند هستند، تاريخ طولاني دارد. زنان باردار در طول سه ماه آخر بارداري چاي تهيه‌ شده با برگ درخت تمشك را مي‌نوشند تا ماهيچه‌هاي رحم و سطح لگن تقويت شوند و دردهاي ناشي از انقباضات زمان وضع حمل،‌ كاهش يابند. منابع مختلف براي تمشك خواص بسياري ذكر كرده اند كه از جمله آنها عبارتند از.

1- برگ تمشك محرك، مقوي و داروي گوارش است و ميوه آن داراي ويتامين هاي A,B,C,E مواد معدني و روغني فرار است.

2- دمكرده برگ تمشك به صورت غرغره براي زخم هاي دهان و گلودرد و از محلول دمكرده آن براي شستن زخم استفاده مي شود و مي توان آن را به طور منظم براي تسكين و ترميم زخم هاي واريس به كار برد. اگر برگ تازه تمشك پخته و روي محل بيماريهاي پوستي قرار گيرد، بيماري را التيام مي دهد.

3- جوشانده برگ تمشك به دليل داشتن اسانس ويژه اثر مسكن و تا حدي خواب آور دارد.

4- چاي برگ تمشك همچنين براي جلوگيري از سقط جنين نيز نوشيده مي‌شود و كمك مي‌كند تا در حين تولد بچه، زائو خونريزي كمتري داشته باشد.

5- برگ‌هاي تمشك به علت خاصيت قابضي ملايمي كه دارند، براي رفع اسهال كودكان مفيد هستند.

6-از دم كرده برگ‌هاي تمشك براي جلوگيري از خونريزي لثه استفاده مي‌شود و دهان با آن شستشو مي‌شود.

7-چاي تهيه شده از برگ‌ اين گياه حالت تهوع و استفراغ را هم مرتفع ميكند .

8- جوشانده 25 گرم از برگهاي تمشك در يك ليتر آب براي درمان انسداد مجاري ادرار مفيد است.

9- جوشانده 20 تا 50 گرم گل تمشك يا برگ تمشك در يك ليتر آب براي درمان ترشحات زنانگي، خونريزي در فواصل قاعدگي ، اخلاط خوني، وجود خون در ادرار، گريپ، گرفتگي صدا، آب آوردن نسوج و بيماريهاي پوستي اثر شفا بخش دارد. جوشانده را بعد از هر وعده ي غذا يك استكان مي خورند.

10- جوشانده گل يا برگ تمشك( به روشي كه گفته شد) در استعمال خارجي براي درمان زخمهاي دهان، ورم لثه، درد گلو و ورم لوزه ها بكار مي رود و بيمار با غرغره كردن اين جوشانده دهان را مي شويد.

11- جوشانده برگ تمشك اسهال و ورم روده را معالجه مي كند، بدين منظور بايد 40 تا 50 گرم برگ تمشك در يك ليتر آب

12- جوشانده 0 تا50 گرم گل تمشك يا برگ آن در آب گرفتگي صدا را رفع مي كند.

13- شربت تمشك براي بيماران مبتلا به سرخك و مخملك مفيد است.

14- سركه‌ي خانگي تمشك دو خاصيت دارد؛‌ هم به كاهش تب و تخفيف سوزش گلو كمك مي‌كند و هم به عنوان يك شربت و همچنين چاشني غذا استفاده مي‌شود.

15- تمشك سرشار از ويتامينهاي C و K است و داراي خواص خنك، نرم كننده و ضد اسكوربوت مي باشد.

16- تمشك خون را تصفيه مي كند و براي كساني كه به روماتيسم مبتلا هستند، بسيار مفيد است.

17- ميوه تمشك يبوست مزاج را معالجه مي كند.

18- تمشك بدليل دارابودن اسيدسالسيليك درآن براي تسكين درد مفيد است.

18-تمشك خون را قليائي مي كند و قند آن براي مبتلايان به مرض قند مفيد است.

19- شربت تمشك براي بيماران مبتلا به سرخك و مخملك تجويز شده است. 20- شربت تمشك، مخلوط با آب براي رفع تب تجويز شده است.

21- خوردن تمشك براي مبتلايان به مرض قند( ديابت)، تبهاي صفراوي، التهاب مجاري ادرار، گلو درد( آنژين ) مفيد است.* منبع : http://www.iranmania.com/nutrition/foodstuff/features/tameshk.asp